1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی شوشتر، شوشتر، ایران.
2
دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
چکیده
قوم بختیاری ادبیّات شفاهی پرباری دارد امّا در دهههای اخیر به دلایل فرهنگی متعدد بسیاری از سنّتها و ادبیّات شفاهی آنها رو به فراموشی نهاده است از آنجایی که تاکنون هیچگونه بررسی ساختاری بر روی قصّههای بختیاری صورت نگرفته است. هدف پژوهش حاضر گردآوری این بخش از زندگی این قوم و «ریختشناسی قصههای بختیاری براساس الگوی ولادیمیر پراپ» است. در این پژوهش 24 قصّۀ پریان بختیاری از میان 53 قصّۀ گویشی، انتخاب گردید و بر اساس الگوی ریختشناسی پراپ بررسی شد. شیوۀ پژوهش کیفی است و پژوهشگر با ابزار مصاحبه تمام قصهها را از 35 نفر گویشور سالمند با میانگین سنی 67 سال جمعآوری نموده است. دادهها با روش تحلیل محتوا مورد تجزیه قرار گرفتند. و چهار قصّۀ بسیار معروف بختیاری به عنوان نمونه در این مقاله آورده شد.
نتایج این تحقیق نشان میدهد که قصّههای پریان بختیاری به میزان قابل توجّهی از الگوی پراپ پیروی میکنند. کارکرد موجود در این قصّهها خارج از 31 کارکرد پراپ نیست. اغلب این قصّهها با خویشکاری نیاز و غیبت و مصیبت آغاز میشوند و با خویشکاریهای رفع کمبود، پاداش، پیروزی و ازدواج پایان میپذیرند این قصّهها بیشتر ساختاری ساده و شبیه به هم دارند و اغلب یک، دو و سه حرکتی هستند و همچنین این بررسی نشان داد که قصّههای بختیاری شامل تیپهای مختلف قصّههای ایرانی از قبیل حکایتهای افسانهای، جانوران، اسطورهای و جن و پری است.
)